29 مارس 2023- تصور کنید که از مزایای جراحی بای پس معده، بدون اینکه زیر چاقو بروید با یک دسته ی جدید از ترکیبات بهره مند شوید. در حیوانات آزمایشگاهی، این درمان‌های بالقوه وزن و قند خون را به طور چشمگیری کاهش دادند. این ترکیبات تزریقی همچنین دارای عوارض جانبی تهوع و استفراغ که در داروهای کاهش وزن و دیابت رایج است، نیستند.اکنون، دانشمندان گزارش داده اند که این درمان جدید نه تنها باعث کاهش خوردن غذا می شود، بلکه کالری سوزی را نیز افزایش می دهد.
محققان نتایج خود را در نشست بهاری انجمن شیمی آمریکا (ACS) ارائه کردند.
دکتر رابرت دویل، یکی از دو محقق اصلی این پروژه، می‌گوید: چاقی و دیابت قبل از کووید-19، دو مشکل بزرگ بهداشتی همه‌گیر بودند و پیش بینی می شود که نرخ ابتلا به این دو بیماری افزایش یابد.
بای پس معده و روش های مشابه ی آن، که مجموعا به عنوان جراحی چاقی یا جراحی باریاتریک شناخته می شوند، راه حلی برای کاهش وزن پایدار و حتی بهبود دیابت ارائه می دهند. اما این عمل‌ها خطرناک هستند، برای همه مناسب نیستند و برای بسیاری از صدها میلیون نفر در سراسر جهان که چاق یا دیابتی هستند قابل دسترسی نیستند. دکتر دویل می‌گوید: به عنوان یک جایگزین، این افراد می توانند مشکلات متابولیک خود را با دارویی که مزایای طولانی مدت جراحی چاقی را تقلید می کند، حل کنند.
این مزایا با تغییر پس از جراحی بای پس در سطح ترشح هورمون‌های خاصی از روده مرتبط است - از جمله پپتید 1 شبه گلوکاگون (GLP-1) و پپتیدYY (PYY) که با ارسال سیگنال پر بودن معده، سبب کاهش اشتها و رساندن قند خون به مقدار نرمال می شوند. داروهای فعلی که هدفشان تقلید این اثر است، در درجه اول گیرنده های سلولیGLP-1 را در پانکراس و مغز فعال می کنند. این رویکرد موفقیت بزرگی را در کاهش وزن و درمان دیابت نوع 2 نشان داده است و در ماه‌های اخیر پست‌های زیادی از سوی افراد مشهور در شبکه های اجتماعی در مورد آن منتشر شده است. دکتر دویل می گوید: اما بسیاری از مردم نمی توانند عوارض جانبی این داروها را تحمل کنند. در عرض یک سال، 80 تا 90 درصد افرادی که این داروها را شروع می کنند، دیگر آنها را مصرف نمی کنند.
برای رفع این عیب، محققان مختلف درمان های دیگری را طراحی کرده اند که با بیش از یک نوع گیرنده ی هورمون های روده در تعامل هستند. برای مثال، تیم تحقیقاتی دکتر دویل، پپتیدی را ساخته اند که دو گیرنده ی PYY و همچنین گیرنده GLP-1 را فعال می کند. این ترکیب که GEP44نامیده می‌شود باعث گردید که موشهای چاق تا 80 درصد کمتر از آنچه معمولاً می خورند، غذا بخورند. در پایان یک مطالعه 16 روزه، آنها به طور متوسط 12 درصد از وزن خود را از دست دادند. این مقدار بیش از سه برابر میزان از دست دادن وزن موش‌هایی است که تحت درمان با لیراگلوتاید بودند- دارویی تزریقی که فقط گیرندهGLP-1 را فعال می‌کند و توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای درمان چاقی تأیید شده است. برخلاف لیراگلوتاید، آزمایش‌های GEP44 در موش‌ها و موشهای شبگرد ( shrews، پستاندارانی که برخلاف موش‌ها قادر به استفراغ هستند) هیچ نشانه ای از حالت تهوع یا استفراغ را نشان نداد، احتمالاً به این دلیل که فعال کردن گیرنده‌های متعدد ممکن است مسیر سیگنال دهی درون سلولی را که منجر به این علائم می‌شود، خنثی کند.
بر اساس جدیدترین نتایج این تحقیقات، تیم دکتر دویل اکنون گزارش داده است که کاهش وزن ناشی ازGEP44 ، نه تنها در کاهش غذا خوردن، بلکه در مصرف انرژی بیشتر نیز قابل ردیابی است که می تواند به شکل افزایش حرکت، ضربان قلب یا دمای بدن باشد.
نیمه عمر GEP44 در بدن تنها حدود یک ساعت است، اما گروه دکتر دویل به تازگی نوع جدیدی از این ترکیب را با نیمه عمر بسیار طولانی تر طراحی کرده اند. این بدان معناست که می توان آن را فقط یک یا دو بار در هفته به جای چندین بار در روز تزریق کرد. دکتر دویل می‌گوید: نکته ی جالب توجه این است که موشهای تحت درمان با این ترکیب نسل بعدی، بدن جدید و لاغرتر خود را حتی پس از پایان درمان حفظ می کنند، که اغلب در مورد داروهای تایید شده فعلی، صدق نمی کند.
اما کاهش وزن تنها مزیت این درمان های پپتیدی نیست. آنها همچنین قند خون را با ورود گلوکز به بافت عضلانی کاهش می دهند، جایی که می توان از گلوکز به عنوان سوخت استفاده کرد، و با تبدیل سلول های خاصی در لوزالمعده به سلول های تولید کننده ی انسولین، به جایگزینی آن هایی که در اثر دیابت آسیب دیده اند، کمک می کند. این درمان های پپتیدی یک مزیت دیگر هم دارند: دکتر دویل و پرفسور هیث اشمیت، از دانشگاه پنسیلوانیا، اخیراً گزارش دادند که GEP44 ولع مصرف مواد افیونی مانند فنتانیل را در موش‌ها کاهش می‌دهد. دکتر دویل گفت: اگر این درمان در انسان‌ها نیز مؤثر باشد، می تواند به معتادان کمک کند تا مواد افیونی را ترک کنند یا پس از ترک از بازگشت به مصرف مواد مخدر جلوگیری کنند.
محققان برای ثبت اختراع ترکیبات خود اقدام کرده اند و قصد دارند پپتیدهای خود را بر روی میمون ها آزمایش کنند. آنها همچنین بررسی خواهند کرد که چگونه این درمان ها بیان ژن را تغییر می دهند و مدارهای مغز را دوباره برقرار می کنند.
دکتر دویل می گوید: برای مدت طولانی، ما فکر نمی کردیم که بتوانیم تاثیر داروهای کاهش وزن را از عوارضی مانند تهوع و استفراغ جدا کنیم، زیرا این داروها دقیقاً بر همان قسمت از مغز تاثیر می گذارند که حالت تهوع و استفراغ را کنترل می کند. اما محققان اکنون این دو مسیر را از هم جدا کرده اند و این موفقیت، پیامدهایی برای شیمی درمانی دارد که عوارض جانبی مشابهی ایجاد می کند. اگر بتوانیم مزایای داروهای شیمی درمانی را حفظ کنیم اما به بخشی از مغز که باعث استفراغ و تهوع می شود، بگوییم که این عوارض را ایجاد نکنند، بیماران در حین انجام شیمی درمانی، کیفیت زندگی بهتری خواهند داشت.
منبع:
https://www.sciencedaily.com/releases/2023/03/230329091942.htm